Сатрлар/Таблица Ўзбек мумтоз адабиёти
Мавлоно Исҳоқ (XIV аср)
* * * Назар қил бизга бир соат, аё маҳбуби руҳоний, Анингтек бизни хуш кўрким, бекансун аҳли рух они. Кўзумнинг бобаки ичра хаёлинг нақш эрур мутлақ, Яна ақлим сенинг ҳуснунг…
Мавло Қози Муҳсин (XIV аср)
* * * Севдугум бан одамийлар жонидур, Қаму хўблар хўбининг султонидур. Кечти Лайли, кечти Ширин хўблиғи, Ушбу кун меним шаҳум давронидур. Бандасидур бўйининг сарву чинор, Ою гунаш юзининг ҳайронидур. Янгоқи…
Аҳмадхўжа ас-Саройи (XIV аср)
* * * Дилбаримнинг ул садафтек оғзида дур бор эрур, Лаълининг шавқинда тун-кун дийдалар дурбор эрур. Зулфи сунбултек, бўйи сарв, энглари гулзор эрур, Юзини кўрмакка бирдам булбулу гул зор эрур….
Мутриба (1894-1964)
Саломат Парда қизи Мутриба 1894 йилнинг 20 августида Каттақўрғоннинг Қаландархона маҳалласида мактабдор мулла оиласида туғилди. 12 ёшида қизлар мактабини битиргач, мустақил мутолаага берилди. Адабиётга меҳр-иштиёқи зўр бўлган ёш Саломат Навоий,…
Чокар (1889-1952)
Муҳаммад Юсуф Муҳаммад Ёқуб ўғли Чокар 1889 йил Хива шаҳрида туғилди ва ўша ернинг мактаб ва мадрасаларида таҳсил олди. Чокарнинг дадаси Муҳаммад Ёқуб Харрот Хоразмда жуда машҳур машшоқ бўлган. Айниқса…
Девоний (1887-1938)
Девоний (тахаллуси; асл исм-шарифи Муҳаммадкомил Исмоил Девон ўғли) (1887, Хива яқинидаги Сангар қишлоғи — 1938, Тошкент) — шоир. Хивадаги Арабхон мадрасасида таълим олган, форс тили, хаттотлик санъатини ўрганган. Феруз саройида…
Аҳмад Табибий (1869-1911)
Аҳмад Табибий (тахаллуси; асл исмшарифи Аҳмад Али Муҳаммад ўғли, 1869—Хива—1911) — шоир, таржимон, табиб. Хива мадрасаларидан бирида ўқиган. Отасидан ва замонасининг машҳур табиби Яхшимуродбекдан табибликни ўрганган, Муҳаммад Раҳимхон II (Феруз)…
Ажзий (1864-1927)
Ажзий (тахаллуси; асл исми Саидаҳмад Ҳасанхўжа ўғли Сиддиқий) (1864 — Самарқанд — 1927) — маърифатпарвар шоир, таржимон. Ўзбекистонда хизмат кўрсатган ўқитувчи (1926). Самарқанд, Бухоро мадрасаларида ўқиган. Араб, форс, озарбайжон тилларини…
Мутриб Хонахаробий (1865-1925)
Мутриб Хонахаробий (тахаллуси; асл исми Муҳаммад Ҳасан Ҳожи Табиб ўғли), (1865-Хива-1925) — шоир. Хивадаги Муҳаммад Аминхон мадрасасияа таҳсил олган. Мақомчи-бастакор сифатида ҳам машҳур бўлган (Мутриб—созанда, тахаллуси шундан). Мутриб Хонахаробийнинг серқирра…
Рожий Хоразмий (XIX аср)
Рожий (тахаллуси; асл исм-шарифи Муҳаммад Юсуф Маҳзум ибн Хўжамберди; 19-аср 30-йиллари — Хива — 20-аср боши) — шоир, таржимон ва хаттот. Шеърларининг етакчи мавзуи — ишқ-муҳаббат. Мумтоз адабиёт анъаналарини ижодий…
Нодим (1844-1910)
Нодим Намангоний (тахаллуси; асл исм-шарифи Сулаймонхўжа Улуғхўжа ўғли) (1844 — Наманган —1910) — шоир. Саидқулибек мадрасасида таҳсил кўрган. Араб, форс тилларини ўрганган. Қўқон ва Тошкентда бўлган, фан-техника янгиликлари, рус маданияти,…
Ҳакима (1840-1919)
Шоира Ҳакима Абдураҳим қизи 1840 йилда Каттақўрғоннинг Алижон қишлоғида мактабдор домла оиласида туғилди. У болалигидаёқ ота-онадан етим қолиб, кичик акаси Аброрқулнинг қўлида тарбияланди. Замонасининг талантли шоири ва олими Муҳаммад Шариф…
Киромий (XVIII-XIX аср)
Сайид Музаффар Хўжа Киромийнинг биографияси ва ижоди ҳали тўла ўрганилган эмас. Хоразм шоирларидан Нишотий ўзининг «Ҳусну дил» номли достонининг 10-бобида бу асарни ёзишда Киромийдан илҳомланганини айтиб ўтади. «Ҳусну дил» 1778…
Фазлий (XVIII-XIX аср)
Фазлий Намангоний (тахаллуси; асл исми Абдулкарим, 18-аср 2-ярми — 19-аср 1-ярми, Наманган) — шоир, адабиётшунос. 19-аср бошларида Тўрақўрғон ва Наманганда турли мансабларда ишлаган. Умархон ҳукмронлиги йиллари (1810—22) Қўқонга келган. Шеърий…
Хон (1808-1842)
Маъдалихон Умархон ўғли 1808 йилда Қўқонда туғилган. Унинг онаси машҳур шоира Нодирадир. Маъдалихон ёшлигидан бошлаб Умархон саройининг дабдабали муҳитида тарбияланди. Айш-ишрат мажлисларига, адабий ўтиришларга қатнашиб ўсди. Бу адабий мажлислар унга…
Махмур (?-1844)
Махмур (тахаллуси; асл исм-шарифи Маҳмуд Мулла Шермуҳаммад ўғли, ?—Қўқон — 1844) — ўзбек мумтоз адабиёти намояндаларидан бири. Шоир Мулла Шермуҳаммад Акмал Ҳўқандийнинг ўғли. Қўқондаги Мадрасаи Мирда таҳсил олган. Умархон қўшинида…
Жоний (XVIII-XIX аср)
Жонийнинг номи Мулла Қурбон бўлиб, унинг яшаган ва ижод этган вақти XVIII асрнинг охирги чораги ва XIX асрнинг биринчи ярмига тўғри келади. У Бухорода яшади ва ижод этди. Сайфий деган…
Ҳозиқ (XVIII аср – 1843)
Ҳозиқ (тахаллуси; асл исм-шарифи Жунайдулло Исломшайх ўғли) (18-асрнинг охири, Ҳирот — 1843, Шаҳрисабз) — шоир, таржимон. 19-аср ўзбек адабиёти намояндаларидан бири. 1793— 1800 йилларда Бухорога келган ва мадрасада таҳсил кўрган,…
Қутб Хоразмий (XIV аср)
Қутб Хоразмий (14-аср, Хоразм — ?) — шоир, таржимон. Ҳаёти ва ижоди ҳақида маълумот берувчи ягона манба унинг «Хусрав ва Ширин» достонидир. Қутб Хоразмийнинг ижодий камолот йиллари Хоразмнинг Олтин Ўрда…
Хўжандий (XIV-XV аср)
Хўжандий (14-асрнинг 2-ярми Хўжанд — 15-аср бошлари) — шоир, дунёвий адабиёт вакилларидан бири. Xўжандий ҳақида биографик маълумотлар сақланмаган. Бизгача унинг «Латофатнома» асари етиб келган. Асар Хоразмийнинг «Муҳаббатнома»сига назира тарзида ёзилган….
